Οινούσσες

Ονομασία δύο μικρών νησιωτικών συστάδων της Ελλάδας, από τις οποίες η μία βρίσκεται στα νοτιοδυτικά παράλια της Πελοποννήσου και η άλλη στα βορειοδυτικά παράλια της Χίου. 1. Η συστάδα των Ο. της Πελοποννήσου είναι γνωστή και με την ονομασία Σαπιέντζες. Αποτελείται από τα μικρά νησιά Οινούσσα (Σαπιέντζα ή Σακιότσα) με επιφάνεια έκτασης 9,10 τ. χλμ., Αγία Μαριανή και Σχίζα. Γύρω από τα νησιά αυτά υπάρχουν και μικρότερα χωρίς οικονομική ή άλλη σημασία. Στα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί στην Οινούσσα εκτροφείο μικρών σπάνιων ζώων και πουλιών της ελληνικής πανίδας. Το λιμάνι της Λογγός ή Λαγγός, προφυλαγμένο από τους ανέμους, εξυπηρετεί τη ναυτιλία. Παλαιότερα υπήρξε ορμητήριο πειρατών. Σε απόσταση 6 μιλίων από το νησί υπάρχει υφαλολεκάνη μήκους περίπου 3 χλμ. γνωστή στην αρχαιότητα ως οινουσσών φρέαρ. Τα μεγαλύτερα βάθη της είναι τα 4.404 μ. και 4.850 μ. Το τελευταίο είναι το μεγαλύτερο γνωστό έως τώρα βάθος της Μεσογείου. 2. Συστάδα νησιών της Χίου, γνωστών και με την ονομασία Αγνούσες. Βρίσκονται ανάμεσα από τα ΒΑ παράλια της Χίου και εκείνα της Ερυθραίας Χερσονήσου (Καραμπουρνού). Συνολικά είναι εννέα μικρά νησιά που οι κάτοικοι τους τα χωρίζουν σε δυτικά, που τις ονομάζουν Σπαλματόρια, και στα ανατολικά, τις Όρσες. Μεγαλύτερα νησιά είναι η Οινούσσα (14 τ. χλμ.) Πασάς και Ποντικονήσι. Τα άλλα ονομάζονται Πρασονήσι ή Κύο, Απήγανος, Φαρμακερό, Γαβάθι, Αρχοντόνησο, Αυλώνι, Βάτος. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την αλιεία και τη ναυτιλία. Από το 1965 υπάρχει στο μεγαλύτερο νησί Σχολή Αξιωματικών Εμπορικού Ναυτικού. Πρωτεύουσα των Ο. είναι ο ομώνυμος παράλιος οικισμός (677 κάτ., υψομ. 20). Βρίσκεται χτισμένος στη νότια παραλία του ομώνυμου νησιού και είναι έδρα του ομώνυμου δήμου (17 τ. χλμ., 705 κάτ.), στον οποίο ανήκουν και τα χωριά Κάστρο (26 κάτ., υψόμ. 30) και Πασάς (2 κάτ., υψόμ. 10). Είναι γενέτειρα μεγάλων εφοπλιστών. Στη θέση του σημερινού χωριού υπήρχε αρχαία ομώνυμη πόλη που γνώρισε μεγάλη ακμή. Ερημώθηκε αλλά αργότερα (18ος αι.) την αποίκισαν κάτοικοι από τα Καρδάμυλα. Κατά την επανάσταση του 1821 οι Οινουσσιώτες κατέφυγαν στην Πελοπόννησο, στην Άνδρο και στην Εύβοια αλλά γύρισαν και πάλι στο νησί τους.